Gebiedsopgaven

Doel (2019-2023)
Uit de gebiedsontwikkeling die Lelystad Airport met zich meebrengt, is maximaal rendement behaald door de faciliteiten en de benodigde infrastructuur te realiseren voor het functioneren van de luchthaven.

Doelrealisatie
Eind 2019 was de verwachting dat Lelystad Airport in november 2020 opengesteld zou worden voor groothandelsverkeer (vakantievluchten) als overloopluchthaven van Schiphol. Vanwege corona en de stikstofproblematiek heeft het kabinet besloten de openstelling op te schuiven naar november 2021. Daarmee zijn verschillende trajecten en ontwikkelingen die grotendeels samenhangen met de openstelling van Lelystad Airport voor groothandelsverkeer, eveneens vertraagd in de ontwikkeling. Dat neemt niet weg dat in 2020 de nodige inspanning is verricht voor een goede inpassing in de leefomgeving en duurzame ontwikkeling om voorbereid te zijn op het benutten van de kansen die de gebiedsontwikkeling rondom openstelling van Lelystad Airport met zich meebrengt.

Activiteiten 2020

• Met het Rijk, Lelystad Airport, gemeente Lelystad, Commando Luchtstrijdkrachten en Luchtverkeersleiding Nederland is op reguliere basis ambtelijk en bestuurlijk overleg gevoerd om zo spoedig mogelijk Lelystad Airport te kunnen openstellen.
• Om de (economische) kansen die de ontwikkeling van Lelystad Airport biedt, te kunnen verzilveren, is het van belang om in de juiste netwerken actief te zijn. In 2020 is de inzet op bovenregionale netwerken zoals de Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland en Amsterdam Airport Area (AAA) geïntensiveerd door voorzitterschap van portefeuillehouder De Reus. De samenwerking met Ontwikkelingsmaatschappij Airport Lelystad Almere/Lelystad Airport Businesspark (OMALA/LAB) en Horizon is geïntensiveerd.
• Via OMALA is het bedrijfsleven gestimuleerd zich te vestigen op LAB. De vestiging van bedrijven draagt bij aan het hoogwaardige en duurzame karakter van het businesspark.
• We hebben vanuit de regio inbreng geleverd bij de herziening van het Nederlandse luchtruim en de Luchtvaartnota 2020-2050 en daarin het belang van de Lelystad Airport en de regio benadrukt.
• Een goede inpassing van Lelystad Airport in de leefomgeving met betrekking tot gezondheid en milieu is belangrijk. Hieraan heeft de provincie bijgedragen via het Luchthavenfonds en door het opzetten van een geluidmeetnetwerk voor vliegtuiggeluid.
• We hebben deelgenomen aan bestuurlijk overleg met het Rijk, de Omgevingsraad Schiphol en de Commissie Regionaal Overleg Luchthaven Lelystad en hebben uitvoering gegeven aan de bij ons belegde werksporen (landzijdige ontsluiting, regionaal-ruimtelijke ontwikkeling en General Aviation) van de Alderstafel Lelystad.
• Binnen het onderzoeks- en innovatieprogramma ‘Toekomstbestendige luchthavenomgeving’ is kennisontwikkeling en innovatie op en rond de luchthaven met betrekking tot de omgeving en luchtvaart- en luchthavensystemen gestimuleerd en gefaciliteerd. Er is een start gemaakt met een gebiedsplan biodiversiteit en onderzoeksopzet voor Olifantsgras (geluidsreductie en afvangen fijnstof). Hierbij zijn ook ideeën uit onderzoeken van hbo-studenten en voortgezet onderwijs-leerlingen betrokken.

Doel (2019-2023)
Op en rondom Lelystad Airport en Lelystad Airport Businesspark (LAB) zijn samenwerkingsprojecten op het gebied van duurzaamheid, waaronder duurzame energie en duurzame waterketen gestart.

Doelrealisatie
Als provincie ondersteunen we de ambitie van Lelystad Airport om uit te groeien tot duurzaamste luchthaven van Europa. Vanwege het uitstel van de opening van Lelystad Airport naar november 2021 heeft Lelystad Airport minder inzet gepleegd op duurzaamheid, omdat minder capaciteit en middelen beschikbaar waren. Dat neemt niet weg dat er in 2020 samen met de omgevingspartijen de nodige inspanning is verricht voor de duurzame en toekomstbestendige ontwikkeling van Lelystad Airport en Lelystad Airport Businesspark.

Activiteiten 2020
We hebben de inzet van Lelystad Airport bij het bereiken van een zo hoog mogelijke ambitie op het punt van duurzaamheid gestimuleerd en samen met de luchthaven, OMALA en andere gebiedspartners aan een programma duurzame ontwikkeling gewerkt. Dit heeft in 2020 geresulteerd in de volgende projecten/initiatieven:

• Met een groot aantal omgevingspartijen, waaronder gemeente Lelystad, Liander, Lelystad Airport, Lelystad Airport Businesspark en De Lelystadse Boer, is een onderzoek uitgevoerd naar de energieneutraliteit van Lelystad Airport (Businesspark) en omgeving.
• Met een groot aantal omgevingspartijen, waaronder gemeente Lelystad, Flevo-Landschap, Lelystad Airport, Lelystad Airport Businesspark en De Lelystadse Boer, is een samenwerking gestart om de biodiversiteit van Lelystad Airport (Businesspark) en omgeving te verbeteren.
• We hebben het gebruik van Europese fondsen (EFRO, INTERREG) voor een duurzame ontwikkeling van de luchthaven en Lelystad Airport Businesspark gestimuleerd. Dit heeft geresulteerd in deelname van Lelystad Airport Businesspark aan het innovatieve EFRO-project 'Circulair water'.

Risico's en beheersmaatregelen
Het risico van uitstel van de opening van de luchthaven voor vakantievluchten heeft zich helaas voorgedaan. Daarmee is de ontwikkeling van het bedrijventerrein en activiteiten op het gebied van duurzaamheid, economie, opleidingen en kennisontwikkeling vertraagd. De provincie zet zich ambtelijk en bestuurlijk in voor openstelling in november 2021.

Doel (2019-2023)
Het havenbedrijf Flevokust Haven is opgericht en operationeel, functioneert op afstand van de provincie en heeft de opdracht om (duurzame) clustervorming, ketenverbreding en cross-overs te stimuleren. En er is duidelijkheid over de mogelijkheden voor spooraansluiting op Flevokust Haven of een overslagperron bij het service-/opstelterrein bij de Houtribweg.

Doelrealisatie
De buitendijkse multimodale haven met containerterminal is operationeel.

Activiteiten 2020

• We hebben gedurende geheel 2020 het nog beschikbare terreindeel (A) verhuurd vooral aan assemblagebedrijven vanuit de windenergiesector voor op- en overslag van - en werkzaamheden aan - onderdelen van windmolens en voor het verbouwen van meerdere binnenschepen en pontons tot een platform voor de installatie van fundaties op het IJsselmeer en het bouwen van een kraan voor de installatie van de windturbines op het IJsselmeer.
• We hebben gedurende 2020 regelmatig overleg gehad met de gemeente Lelystad – maar ook met andere belanghebbende partijen – ter stimulering van de ontwikkeling van het binnendijkse bedrijventerrein.
• We richten samen met de gemeente Lelystad – op afstand van de gemeente en provincie - een Havenbedrijf op. De businesscase is bijna afgerond en besluitvorming wordt voorbereid.
• Gedurende 2020 zijn proactieve gesprekken geweest met strategische partners om samenwerkingsmogelijkheden te onderzoeken ter stimulering van bovenregionale potentie. Het gaat hier voornamelijk om gesprekken met andere havenautoriteiten en logistieke samenwerkingsverbanden.
• Eind 2020 zijn voorbereidende gesprekken gestart als input voor de verkenning in 2021 naar de mogelijkheden voor een spooraansluiting of een railterminal bij het service-/opstelterrein bij de Houtribweg.

Risico's en beheersmaatregelen
Wij onderkennen het risico dat de exploitatie van Flevokust Haven tegenvalt door tegenvallende marktvraag en ladingstromen. Het gevolg daarvan kan zijn dat de economische en maatschappelijke potentie van Flevokust Haven niet optimaal wordt benut. Het financiële gevolg is dat de investeringen en exploitatielasten binnen de huidige projecthorizon niet volledig terugverdiend kunnen worden. Inmiddels is duidelijk dat een derde partij voornemens is om terreindeel A tot medio 2023 te huren. Er worden dan meer en eerder inkomsten gegeneerd dan was voorzien in de businesscase. Het andere terreindeel (B) is in ondererfpacht uitgegeven tot medio 2038.

Doel (2019-2023)
Door de ontwikkeling van de Maritieme Servicehaven Noordelijk Flevoland, innovatieve ontwikkelingen en versterking van het maritieme onderwijs heeft Urk de mogelijkheid om door te groeien tot een internationaal toonaangevend maritiem centrum.

Doelrealisatie
In 2020 zijn ten aanzien van de ontwikkeling van het Maritieme Cluster op Urk met name stappen gezet op het gebied van talentontwikkeling, innovatie en clustervorming. De ontwikkeling van de Maritieme Servicehaven is vertraagd door de vernietiging van het inpassingsplan in december 2019. Een nieuw inpassingsplan is nog niet vastgesteld doordat de stikstofproblematiek (ook landelijk) nog niet is opgelost.

Activiteiten 2020

• In december 2019 heeft de Raad van State het oorspronkelijke inpassingsplan vernietigd op het aspect stikstof. Daarom hebben we gewerkt aan het opstellen van een hernieuwd inpassingsplan. Hierbij wordt nauw opgetrokken met de gemeente Urk, vanwege de samenhang met de ontwikkeling van het binnendijkse bedrijventerrein. Vanwege het feit dat de stikstofproblematiek op landelijk niveau nog niet is opgelost en er op regionale schaal praktisch gezien geen stikstofoplossing te realiseren is voor de servicehaven (problematiek van diffuse belasters), is het hernieuwde inpassingsplan nog niet in procedure gebracht. De aanbesteding en de realisatie van de servicehaven volgen op een vastgesteld c.q. onherroepelijk inpassingsplan.
• Na jarenlange discussie hebben we privaatrechtelijk overeenstemming bereikt met Rijkswaterstaat over het gebruik van het IJsselmeer voor de realisatie van de servicehaven.
• Met het Rijk en met regiopartijen (waaronder ondernemers en gemeente) geven we uitvoering aan de 'Regio Deal Noordelijk Flevoland' – onderdeel Maritiem Cluster Urk - om de economische en maatschappelijke spin-off van de maritieme sector te verbreden en te verbinden aan andere domeinen. Hiertoe zijn een boegbeeld en een business developer (via Horizon) aangesteld. Dit heeft geleid tot enkele concrete innovatieve samenwerkingsprojecten, waaronder het terughalen van de casco-bouw naar Urk.
• Via de Mkb-innovatiestimulering Regio en Topsectoren (MIT-regeling) is de toepassing van innovaties in de maritieme sector gestimuleerd. Hiertoe is specifiek voor de maritieme sector voor 2020 een budget van € 0,75 mln. aan de MIT-regeling toegevoegd, waarvoor verschillende innovatieve projectvoorstellen zijn ingediend. Er is ruim € 0,17 mln. toegekend aan innovatieve composiettoepassingen voor de maritieme sector.
• Voor talentontwikkeling en versterking van het maritieme onderwijs zijn belangrijke stappen gezet. Er is een subsidiebijdrage van € 1,5 mln. gegeven aan ROC Friese Poort voor het realiseren van een maritieme campus en een volwaardige onderwijsinfrastructuur. Daarnaast zijn er ruim 475 maritiem gerelateerde opleidingen gevolgd met een subsidiebijdrage uit het maritieme scholingsfonds (ruim € 0,6 mln. beschikt).
• Het Rijk heeft in 2020 positief besloten over de verbreding van de sluizen en vaargeul bij Kornwerderzand, onder voorwaarde van een bijdrage vanuit de markt van € 26,5 mln. Provincie Fryslân staat aan de lat om de marktbijdrage te organiseren. Provincie Flevoland faciliteert met betrekking tot de Flevolandse havens en marktpartijen.

Risico's en beheersmaatregelen
Doordat er nog geen juridisch zekere oplossing is voor de stikstofdepositie van de MSNF kan hierdoor verdere vertraging ontstaan. Het is waarschijnlijk dat er beroep wordt aangetekend tegen het hernieuwde inpassingsplan. Hierdoor is het onzeker wanneer de servicehaven planologisch-juridisch onherroepelijk is. De start van de realisatie van de haven is afhankelijk van een onherroepelijk inpassingsplan.

We onderkennen het risico dat de aanbesteding niet zal leiden tot gunning van het werk, als gevolg van de economische ontwikkelingen en technologische eisen vanuit emissiebeperking wat leidt tot hogere prijzen en minder beschikbare opdrachtnemers. In het businessplan voor de MSNF is een risicoreservering opgenomen. Mocht de aanbesteding niet slagen, dan wordt er aanvullende besluitvorming gevraagd.

Doel (2019-2023)
De vorming van het Mobiliteit Infrastructuur Test Centrum (MITC) is in 2023 gerealiseerd: de verhuizing van de Rijksdienst Wegverkeer (RDW) naar Marknesse is afgerond en de verlengde testbaan met MITC-faciliteiten is operationeel. Ook is er een krachtig, breed cluster van bedrijven betrokken en het MITC faciliteert cross-sectorale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennis- en onderzoeksinstellingen complementair aan bestaande automotive en smart mobility-clusters.

Doelrealisatie
De gebiedspartners hebben een Letter of Intent ondertekend om de realisatie van het MITC vorm te geven. In gezamenlijkheid wordt de inrichting van het gebied vormgegeven, worden besluiten voorbereid en potentiële nieuwe klanten/partners benaderd.

Activiteiten 2020

• De samenwerking tussen de gebiedspartners heeft meer vorm gekregen. Er is gezamenlijk geïnvesteerd in branding, onderzoek naar fondsenwerving en marketing. Dit is belangrijk voor de doorontwikkeling van het MITC en de realisatie van een krachtig, breed cluster van bedrijven en onderzoeks- en onderwijsinstellingen.
• We hebben ingezet op het onderdeel talentontwikkeling (human capital) en hebben meerdere gesprekken gevoerd met onderwijsinstellingen. MITC Marknesse kan een regiofunctie vervullen voor mbo- en hbo-opleidingen gericht op (smart) mobility. Het al in Marknesse gevestigde Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum en Duits-Nederlandse Windtunnels (DNW) werken al samen met meerdere (Nederlandse) universiteiten.
• We zijn eind 2019 gestart met het voorbereiden van de planologische juridische inpassing van MITC, in nauwe samenspraak met gemeente Noordoostpolder, RDW en NLR. Dit proces loopt door tot de tweede helft van 2021. Naast het doorlopen van een regulier proces hebben we hiervoor in 2020 meerdere aanvullende onderzoeken uitgevoerd, als gevolg van externe factoren zoals de wijzigingen rondom stikstof (o.a. aantal Aerius-berekeningen), landschappelijke inpassing, een vliegroute voor vleermuizen en nader onderzoek naar aanleiding van inspraakreacties.
• Door de Regiodeal hebben we de geldstromen en interne besluitvorming rondom de upgrade van de windtunnel positief kunnen helpen. Vervolgens heeft DNW in 2021 een opdracht verstrekt voor de ontwikkeling van de upgrade van de windtunnel. Deze wordt naar verwachting in de loop van 2022 in gebruik genomen.

Doel (2019-2023)
De economische structuur van Noordelijk Flevoland is versterkt.

Doelrealisatie
De economische structuur van Noordelijk Flevoland is versterkt door de uitvoering van diverse projecten binnen de programma's 'ZZL' en 'Regio Deal Noordelijk Flevoland'.

Activiteiten 2020

• We hebben met de ZZL/NF-gelden bijgedragen aan de financiering van majeure projecten in de gemeenten Noordoostpolder en Urk. In 2020 zijn beschikkingen verstrekt aan de projecten 'MITC', 'Basiskamp Kuinderbos' en 'Recreatieve routeontwikkeling'. Daardoor zijn nu alle beschikbare middelen geprogrammeerd.
• Lopende projecten zijn: 'Integrale Gebiedsontwikkeling Schokland', 'Waardevol Waterloopbos', 'MSNF', 'MITC', 'Ontsluitingsweg Port of Urk', 'Basiskamp Kuinderbos' en 'Recreatieve routeontwikkeling'. We hebben de lopende projecten op voortgang en financiële uitputting gemonitord aan de hand van voortgangsrapportages van de initiatiefnemers.
• We hebben drie keer bestuurlijk en ambtelijk overleg gehad met de gemeenten Noordoostpolder en Urk, waarin de voortgang en financiële uitputting van de projecten is besproken en over structuurversterkende opgaven met betreffende middelen is besloten.

Toelichting

1. Luchthavenfonds
In 2020 zijn meer bijdragen beschikbaar gesteld vanuit het luchthavenfonds (€ 0,03 mln.). Daarentegen kon voor € 0,08 mln. aan bijdragen worden verrekend met de partners (Lelystad Airport en gemeente Lelystad). Per saldo is er € 0,05 mln. minder aan het fonds onttrokken. Op het verwachte verloop van het fonds is in de Najaarsnota 2020 een toelichting gegeven.
2. Flevokust Haven - lasten
De lasten waren € 0,06 mln. lager, wat wordt veroorzaakt doordat het procesgeld van € 0,05 mln. in 2020 nog niet is besteed en door enkele meevallers in de exploitatie (beheer en onderhoud). Het procesgeld was gevraagd voor het kunnen laten uitvoeren van onderzoek en vragen om adviezen voor de ontwikkeling van het Havenbedrijf. Deze activiteiten zijn wel uitgevoerd in 2020, maar hebben nog niet tot kosten geleid omdat dit tot nu toe vooral door de eigen medewerkers uitgevoerd kon worden .
2. Flevokust Haven - baten
In de businesscase voor de haven was nog niet gerekend met inkomsten vanuit het tweede terrein, vanwege het toegepaste ingroeimodel. Toch is de haven voor een groot deel van het jaar volledig bezet geweest en hebben wij aanvullende huurinkomsten kunnen realiseren. Dit leidt tot een aanvullende inkomst van € 0,42 mln. Daarnaast heeft in 2020 naar aanleiding van de uitgevoerde taxatie een herwaardering plaatsgevonden van € 0,42 mln. Dit heeft geleid tot een vrijval van de voorziening 'duurzame waardevermindering Flevokust Haven'.
3. Programma 'Zuiderzeelijngelden'
Er is voor € 0,06 mln. meer aan bijdragen besteed voor het programma 'Zuiderzeelijngelden'. Daartegenover is de cofinanciering van de gemeentes Urk en Noordoostpolder € 0,31 mln. hoger. Per saldo wordt in 2020 € 0,25 mln. minder aan de reserve onttrokken. Dit jaar was het laatste jaar waarin beschikkingen afgegeven konden worden en alle beschikbare middelen (in de reserve) zijn nu ook geprogrammeerd (beschikt en lopend).
4. Procesgeld
Voor vier onderdelen was procesgeld begroot in 2020. Daarvan is in totaal € 0,29 mln. minder besteed dan begroot:

• Servicehaven Noordelijk Flevoland: Doordat het inpassingsplan opnieuw gemaakt moest worden, is de aanbesteding vertraagd. Daarvoor is € 0,12 mln. minder procesgeld besteed.
• MITC: In 2020 is verder gewerkt aan de randvoorwaarden voor de ontwikkeling van het gebied. Er zijn diverse onderzoeken uitgevoerd, maar die lopen nog door tot in 2021. Er is door uitloop uiteindelijk € 0,08 mln. minder procesgeld besteed in 2020.
• Regiodeal: In 2020 konden minder bijeenkomsten worden georganiseerd dan gepland, vanwege corona. Daardoor is € 0,05 mln. minder procesgeld besteed. Van de middelen die wel zijn besteed (€ 0,1 mln.) kon voor € 0,03 mln. verrekend worden met partners vanwege onderzoeken die gezamenlijk zijn uitgevoerd.

5. Programma 'Regio Deal NF'
De van het Rijk ontvangen middelen zijn in 2020 besteed aan de programmalijnen 'Innovatie' en 'Talent'. Ondanks dat het programma voorspoedig loopt, is er in 2020 voor € 0,35 mln. minder besteed. Deze middelen zijn wel geprogrammeerd en zullen in komende jaren tot besteding komen. Daarnaast heeft het ministerie van LNV een aanvullende bijdrage voor de IJsselmeervisserij (scholingsfonds) gegeven, waarvan € 0,006 mln. is besteed en € 0,04 mln. op de balans is opgenomen onder de overlopende passiva.